Điều
xảy ra tiếp theo sẽ là điều không thể tưởng tượng được chỉ vài nămtrước và hiện tại đã có thể thực hiện được nhờ những tiến bộ đáng kinh ngạc trong
di truyền học.
Nhóm
nghiên cứu tại Great Ormond Street đã sử dụng một công nghệ được gọi là chỉnh sửa
base, được phát minh chỉ sáu năm trước.
Bazơ
là nền tảng của sự sống. Có bốn loại bazơ - adenine (A), cytosine (C), guanine
(G) và thymine (T) - là những viên gạch cấu tạo nên mã di truyền của chúng ta.
Giống như các chữ cái trong bảng chữ cái đánh vần các từ mang ý nghĩa, hàng tỷ
các bazo trong DNA giúp định nghĩa lên cơ thể con người.
Chỉnh
sửa cơ sở (bazo editing) cho phép các nhà khoa học phóng to đến một phần chính
xác của mã di truyền và sau đó thay đổi cấu trúc phân tử của chỉ một baso, chuyển
đổi nó thành cơ sở khác và thay đổi chỉ dẫn di truyền.
Một
nhóm đông đảo các bác sĩ và nhà khoa học đã sử dụng công cụ này để tạo ra một
loại tế bào T mới có khả năng săn lùng và tiêu diệt các tế bào T gây ung thư của
Alyssa.
Họ
bắt đầu với các tế bào T khỏe mạnh đến từ một người hiến tặng và bắt đầu sửa đổi
chúng.
Giai
đoạn cuối cùng của quá trình chỉnh sửa gen hướng dẫn các tế bào T săn lùng bất
cứ thứ gì có đánh dấu CD7 để nó tiêu diệt mọi tế bào T trong cơ thể cô ấy - bao
gồm cả những tế bào ung thư. Đó là lý do tại sao dấu hiệu này phải được loại bỏ
khỏi liệu pháp - nếu không nó sẽ tự hủy hoại chính nó.
Nếu liệu pháp có hiệu quả, hệ thống miễn dịch của Alyssa - bao gồm cả tế bào T - sẽ được xây dựng lại bằng ca cấy ghép tủy xương thứ hai
1. Chỉnh sửa base đầu tiên đã vô hiệu hóa cơ chế nhắm mục tiêu của tế
bào T để chúng không tấn công cơ thể của Alyssa
2. Loại thứ hai đã loại bỏ một dấu hiệu hóa học, được gọi là CD7, có trên tất cả các tế bào T
3. Bản chỉnh sửa thứ ba là một chiếc áo choàng tàng hình ngăn chặn các tế bào bị giết bởi một loại thuốc hóa trị.
Khi
ý tưởng này được giải thích với gia đình cô bé, mẹ Kiona đã không khỏi suy
nghĩ: "Con có thể làm được không?" Alyssa cuối cùng đã đưa ra quyết định
trở thành người đầu tiên thực hiện liệu pháp thử nghiệm - bao gồm hàng triệu tế
bào đã được sửa đổi - vào tháng 5 năm nay.
"Cô ấy
là bệnh nhân đầu tiên được điều trị bằng công nghệ này," Giáo sư Waseem
Qasim, từ UCL và Great Ormond Street cho biết.
Ông cho biết
thao tác di truyền này là một "lĩnh vực khoa học phát triển rất
nhanh" với "tiềm năng to lớn" đối với một loạt các bệnh.
Alyssa dễ bị
nhiễm trùng vì các tế bào thiết kế tấn công cả tế bào T gây ung thư trong cơ thể
cô và những tế bào bảo vệ cô khỏi bệnh tật.
Sau một
tháng, bệnh tình của Alyssa thuyên giảm và được cấy ghép tủy xương lần thứ hai
để tái tạo hệ thống miễn dịch.
Alyssa đã trải
qua 16 tuần trong bệnh viện và không thể gặp anh trai mình, người vẫn đang đi học,
đề phòng anh mang vi trùng vào.
Có những lo lắng
sau 3 tháng đi khám lại phát hiện dấu hiệu ung thư. Nhưng hai cuộc điều tra gần
đây nhất của cô đã rõ.
Alyssa nói:
"Bạn chỉ cần học cách trân trọng mọi điều nhỏ nhặt. Tôi rất biết ơn vì giờ
tôi đã ở đây".
"Thật
điên rồ. Thật tuyệt vời khi tôi có cơ hội này, tôi rất biết ơn vì điều đó và nó
sẽ giúp ích cho những đứa trẻ khác trong tương lai."
Cô
bé đang chuẩn bị đón Giáng sinh, làm phù dâu trong đám cưới của dì mình, đi xe
đạp trở lại, đi học lại và "làm những việc của người bình thường".
Bố
James nói: "Tôi thấy thật khó để để
diễn tả niềm tự hào của chúng tôi. Khi bạn nhìn thấy những gì con tôi đã trải
qua và sức sống mà cô bé mang đến trong mọi tình huống, điều đó thật phi thường."
Hầu
hết trẻ em mắc bệnh bạch cầu đều đáp ứng với các phương pháp điều trị chính,
nhưng người ta cho rằng có thể có tới hàng chục trẻ mỗi năm được hưởng lợi từ
liệu pháp này.
Alyssa
chỉ là người đầu tiên trong số 10 người được dùng thuốc trong một cuộc thử nghiệm
lâm sàng.
Tiến
sĩ Robert Chiesa, từ khoa cấy ghép tủy xương tại Bệnh viện Great Ormond Street,
cho biết: "Điều này vô cùng thú vị. Rõ ràng, đây là một lĩnh vực mới trong
y học và thật thú vị khi chúng ta có thể chuyển hướng hệ thống miễn dịch để chống
lại bệnh ung thư."
Tuy
nhiên, công nghệ này chỉ là bề nổi của những gì phương pháp này có thể đạt được.
Tiến
sĩ David Liu, một trong những người phát minh ra phương pháp chỉnh sửa base tại
Viện Broad, nói với tôi rằng "hơi không thực tế" khi mọi người được
điều trị chỉ sáu năm sau khi công nghệ này được phát minh.
Trong
liệu pháp của Alyssa, mỗi lần chỉnh sửa base liên quan đến việc phá vỡ một đoạn
mã di truyền để nó không còn hoạt động nữa. Nhưng có nhiều ứng dụng đa sắc thái
hơn, trong đó thay vì tắt một chỉ dẫn di truyền, bạn có thể sửa một chỉ dẫn di
truyền bị lỗi. Ví dụ, bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm chỉ do một thay đổi cơ
bản gây ra và có thể điều chỉnh được.
Vì
vậy, đã có những thử nghiệm chỉnh sửa base trong bệnh hồng cầu hình liềm, cũng
như cholesterol cao di truyền trong gia đình và bệnh rối loạn máu
beta-thalassemia.
Tiến
sĩ Liu cho biết "các ứng dụng trị liệu của phương pháp chỉnh sửa base chỉ
mới bắt đầu" và thật "tuyệt vời khi trở thành một phần của kỷ nguyên
trị liệu chỉnh sửa gen người ", khoa học hiện đang thực hiện "các bước
quan trọng để kiểm soát bộ gen của chúng ta".
Theo James trên Twitter- Bài viết được dịch trên BBC news